Bác sung sướng vì năm nay bác được mùa, bây giờ bác còn mong
đợi ở thắng lợi ở mùa trái nữa, bác cười thầm, tay bác vụt mạnh mấy roi vào
hông trâu. Bị thúc dục trâu bết bải bước gấp trên con đường gồ ghề của nông
thôn. Làng này nằm một bên đồi hẻo lánh và hiện giờ đang ở trong cảnh yên lặng
tịch mịch của ban đêm.
Màn sương vén dần, vừng đông vừa nhô lên khỏi đồi núi, những
tia sáng đầu tiên lung linh xuyên qua đám mây trắng, lấp lánh chiếu trên mấy rặng
thông. Trước mặt bác là cánh đồng phì nhiêu chạy dài đến tận chân đồi xa thẳm,
thỉnh thoảng đôi rạch nước ánh lên vì nắng sớm.
Tắc hò!Tắc hò! Miệng bác nông phu lanh lảnh, con trâu nặng nề
kéo, chân bác ấn mạnh lên lưỡi cày, đất bị xẻ từng đường dài uốn cong ra hai
bên, như những lượn sóng rẻ ra trước mũi thuyền. Xa xa vài người đang cuốc lên
nền trời trong. Năm bảy con ác là khấp khểnh đớp mồi trên những sóng đất cày. Từ
phía rừng tiếng chim rải rác và gà rừng vang lên trong rừng lá rậm. Mặt trời
càng lên cao, người và trâu nướng mình trong nắng. Lưỡi trâu le dài và nước bọt
ràn rụa, mắt trâu lờ đờ vì nắng thiêu, đuôi trâu phe phẩy như vang lơn ngọn roi
vun vút của bác.
Trâu tuy đã già, nhưng sức còn khỏe. Gia đình bác mỗi ngày mỗi
lên, một phần lớn là nhờ trâu. Con trâu này là người bạn quý hóa của bác, rất tận
tụy với bác, đã cùng bác vật lộn với cuộc sống và chịu dầm mưa giải nắng để đưa
gia đình bác lên.Bác nông phu trìu mến trâu lắm, nhưng vì quá ham công tiếc việc
nên đôi khi bác quên nghĩ đến sức khỏe của trâu cũng như sức khỏe của bác.
Cày hết đám này, bác cày tiếp đám khác, con vật cần cù ấy vẫn
hì hục theo mệnh của bác. Cánh đồng bây giờ hoang vắng, gió bắt đầu đổi chiều.
Bổng sầm lại. Từ phương đông mây đen nghịt nặng nề kéo đến khuất mặt trời, rồi
đổ mưa xuống. Trâu và người vẫn thản nhiên cặm cụi làm việc trong mưa gió. Gió mỗi
lúc mỗi mạnh, những hàng tre ngửa nghiêng, chớp sáng loáng, sét rầm vang. Một
giờ sau mây tan dần mưa thưa hạt, rồi trời tạnh hẳn. Mặt trời lại rực rỡ xé
toang màn trời cũ. Khí nóng, hơi bốc lên làm mờ những lũy tre trong làng. Bên
kia đồi một vài con chim hót rời rạc.
Bác nông phu thấy choáng váng đầu, người hơi tê lạnh, mắt
loa lên, thả cày xuống lần vào gốc cây đa, nằm xuống bác thiếp ngủ.
Một hồi lâu đứng đợi mệnh lệnh, trâu không thấy bên sau cử động
gì ngoảnh đầu lại thì thấy chủ đã nằm sóng sượt dưới gốc đa, và một con cọp từ
đồi mon men đi xuống. Biết chủ mình lâm nguy, trâu vùng vằng một lúc hất văng
dù một bên đường ruộng chạy bay vào cứu chủ. Thấy trâu hung hăng cọp lui vào bụi
rậm. Trâu nhìn mãi không thấy bóng cọp, vui mừng đến húc chủ dậy. Bác nông phu
mở mắt, trâu chỉ biết ngước mặt lên phía đồi… Ðầu bác còn choáng váng, thấy
trâu đến húc mình, bác tưởng trâu thù bác, vùng dậy bác bẻ cây đánh trâu túi bụi,
chịu đựng không nổi trước những ngọn roi vô lý ấy, trâu bỏ chạy mà không muốn
phản kháng. Bác nông phu mệt lừ, vất roi bác thở hổn hển rồi mê đi bao giờ không
hay.
Trên nền trời lam biếc, từng đám mây trắng đuổi nhau không
ngừng. Gió hiu hiu thổi.Bác nông phu ngủ ngon lành. Không dằn được lòng háo
sát, một lần nữa cọp ra khỏi bụi rậm, lần mò xuống đồi. Nãy giờ trâu buồn rầu đứng
nhìn ngơ ngác giữa đồng ruộng, bỗng quay về phía rừng, trâu hoảng hốt, vì cọp
đã đến gần gốc đa. Trâu không nhớ những giọt roi tàn bạo, mà chỉ nghĩ đến bổnphận
của mình.Trâu chạy đến như bay, cọp nhún mình định vồ lấy bác nông phu, nhanh
như chớp, bốn chân trâu nhẹ nhàng, bước đến phủ lên mình bác.Cọp tức giận phồng
mang trợn mắt, phóc qua nhảy lại cố vồ cho được mồi ngon. Nhưng vô hiệu, mắt
trâu đăm chiêu theo mọi hoạt biến của cọp để trương sừng đối phó.
Trong khiđó bác nông phu vẫn mê man ngáy đều đều, trong bầu
không khí xâm chiếm và kháng cự yên lặng. Cầm cự một hồi lâu, thấy không thể tấn
công được nữa,cọp nguýt trâu lần cuối, rồi trở về núi rừng. Trâu sung sướng rống
lên một tiếng mừng chiến thắng. Ðang ngủ say sưa bác nông phu giật mình tỉnh dậy,thấy
mình nằm dưới bụng trâu, bác khủng khiếp, lồm cồm, vừa bò bác vừa la:
- Làng xóm ơi! Cứu tôi với, hắn giết tôi!
Trâu nghe bác la vang trời, tưởng bác mừng thoát chết, không
ngờ bác lấy cây roi nguy hiểm khi nảy… Trâu vẫn thản nhiên đứng nhìn và chịu đựng
những hànhđộng phủ phàng của bác. Vừa đánh đập vừa nhiếc mắng:
- Ðồ phản chủ! Tao
đánh chết mày.
Trên đường về Tịnh xá, từ xa
Ðức Phật đã nhìn thấy hành động độc ác gây nên bởi sự hiểu lầm của người
và nỗi oan ức của vật. Ði nhanh đến, Ðức Phật đỡ cây roi và bảo:
- Thôi đừng đánh nó nữa,
ngươi cho ta cây roi nầy, vất roi xuống đất, Ðức Phật vuốt ve mình trâu:
- Thế là con hết đánh rồi.
Trâu như
hiểu lời Phật dạy cảm động, nước mắt ràn rụa.
Ðức Phật đưa tay
thoa nhẹ vào các lằn roi rướm máu trên mình trâu, Ngài ôn tồn bảo:
- Trâu ơi con đau khổ lắm không? Nhưng thôi con đừng buồn tủi
nữa, ta đã biết rõ nỗi lòng của con – lòng trung thành mà con đã được trả lại
những ngọn roi oan khuất của chủ con.
Ðức Phật mãi mê an ủi con trâu như quên cả bác nông phu đứng
bên cạnh, Ngài nói tiếp:
- Trâu ơi,một lần nữa ta khuyên con đừng buồn chán và con
nên biết rằng không nhữngmột mình con, mà chính ta cũng đã nhiều lần nếm qua nỗi
niềm chua chát ấy.
- Con ạ,ta vì thương nhân loại nên ra đời cứu khổ, thế mà có
lắm người không thấu rõ lòng ta, họ đã và đang lăm le phá hoại và sỉ nhục ta.
Nhưng trâu ơi, ta không nản lòng và không cho đó là sỉ nhục, mà những điều đáng
sỉ nhục là khi nào không làm tròn phận sự của ta và không đem lại lợi ích, an
vui cho mọi người. Con cũng thế, ta khuyên con vui lên, tiếp tục chân thành giúp
đỡ khi an cũng như lúc nguy cho chủ con và cho tất cả mọi người, thì đó chính
là một phần thưởng an ủi lớn lao cho đời con. Còn chủ con thấu hiểu lòng con
hay không, điều đó không đáng kể lắm!
Nói xong Ðức Phật xây qua bác nông phu:
- Luôn hai lần cọp đến định vồ ngươi, mà đều được trâu chống
cự để bảo vệ tính mạng cho ngươi. Thế mà vì hiểu lầm, ngươi đã đánh đập trâu.
Không tin ngươi hãy nhìn dấu chân cọp, vừa nói Ðức Phật vừa đưa tay chỉ những dấu
chân cọp còn lại.
Giật mình bác nông
phu vang lên:
- Lạy Ngài
con không biết.
Bác chạy đến ôm lấy trâu khóc nức nở:
- Trâu ơi.Con hiếu nghĩa quá!
Một lần nữa Ðức Phật thoa nhẹ mình trâu và bảo:
- Thôi ta đi, con ở lại, con hãy làm tròn bổn phận của con
nhé!
Từ giả bác nông phu, Ðức Phật khoan thai xuống đồi. Trâu lẫn
người bốn mắt ngậm ngùi nhìn theo.
Châu Ðức
Ðốt nén tâm hương trước Phật đài,
Phổ Hiền hạnh nguyện đừng sai.
Hóa than vô số làm muôn việc,
Cứu khổ sanh linh khỏi lạc loài.